Toen ik hoorde van het initiatief om Waldorf Utrecht (WU) te starten, was ik er als de kippen bij. Een nieuwe vrijeschool voor voortgezet onderwijs in mijn favoriete stad! Daar moest ik wat mee.
Zoeken naar verbinding
Ik werkte destijds op de Johan de Wittscholengroep, een grote school met vier vestigingen in het hart van de Haagse buurten Schilderswijk en Transvaal. De school stond bekend als een ‘zwarte’ school: een school met leerlingen met een migratieachtergrond. Dat viel niet te ontkennen, het aantal leerlingen met een voor mij herkenbare achternaam, kon ik op twee handen tellen. Niet gek, want er werd ook veel ruimte geboden aan nieuwkomers; migranten en vluchtelingen konden bij ons hun Nederlandse schoolcarrière starten.
De samenleving
Binnen de maatschappij zoeken mensen graag gelijkgestemden op in wie ze zich herkennen, dat geeft een veilig gevoel. Groepsvorming ontstaat op die manier ongemerkt vanzelf. Deze beweging heeft me altijd geïnteresseerd. Het zorgt namelijk voor een scheiding tussen groepen. Hierin speelt overtuiging, maar ook achtergrond, een rol. De échte multiculturele samenleving blijkt niet uit zichzelf te ontstaan. Dat we de ander geregeld niet echt ontmoeten, is geen onwil, maar een patroon. Dit accepteren en zo laten is een mogelijkheid, maar wat mij betreft niet de beste.
De school
Scholen zijn leerinstituten. We beogen er kinderen kennis en vaardigheden bij te brengen die zij nodig hebben voor hun toekomst. Op vrijescholen wordt vaak een breder doel nagestreefd. Het mens-worden omvat meer dan het vergaren van kennis en vaardigheden. Het gaat ook om het ontwikkelen van sociaal- en spiritueel bewustzijn. Wie je zelf bent, staat altijd in verhouding tot wie de ander is. Het is dus van belang ook de ander te (leren) kennen. Daar is veel empathie voor nodig. Ook daar vervult de school een rol.
Kans
Toen ik vernam dat de nieuwe vrijeschool zijn huisvesting had gevonden in het St-Gregorius College, en ik ontdekte dat dit een school is met een goede mix van leerlingen met diverse achtergronden, werd ik nog enthousiaster over het initiatief dan ik al was. We kennen allemaal het gezegde ‘onbekend maakt onbemind’. Op die manier houdt de scheiding tussen groepen stand. De enige manier om dat patroon te veranderen, is de ander te leren kennen. Daar is moed, moeite en initiatiefkracht voor nodig en het is onze opdracht kinderen daarbij te helpen.
Kleine stappen
Tijdens de voorbereidingen op onze nieuwe school, spraken we veel over hoe we de verbinding met de leerlingen van het Gregorius aan wilden en konden gaan. We zochten naar overlap in curriculum en visie. Verbindende factoren in iedere samenleving zijn sport en muziek. Ik stelde me voor hoe we een gemengd Gregorius-Waldorfkoor zouden starten en hoe we op sportdagen samen teams zouden vormen. Met kleine stappen hebben we dit jaar verkend waar de ruimte is en welke gelegenheden we aan konden grijpen om samen te komen. Dat deden we tijdens het St-Michaëlsfeest in de herfst, waarbij we vliegers maakten met twee brugklassen van het Gregorius. Daarna lieten we de vliegers op in het Griftpark. Ter afsluiting van het feest, aten we gezamenlijk van door de leerlingen zelf meegebracht eten in de zaal van de onderbouw en luisterden alle leerlingen naar een verhaal. Voor de leerlingen was het spannend om het contact aan te gaan, maar er werd zeker ook duidelijk dat die spanning vaak ten onrechte was. Precies wat je met zo’n moment wilt bereiken. Al ben je er daarmee nog niet.
Met klas 7a van WU en S1A van het Gregorius startten we een correspondentie tijdens de Engelse les om elkaar verder te leren kennen. Drie keer gingen er kaartjes heen en weer waarbij in het Engels vragen werden gesteld en antwoorden gegeven. Dit rondden we af met een middag schaatsen op de Vechtsebanen. Voor de kerstviering sloten de leerlingen van WU aan bij de viering van het Gregorius. Ook al was er deze eerste keer nog geen sprake van samenwerking, er was wel sprake van samenzijn. Een goed begin voor een volgende stap.
Ontmoetingen zijn er op vele momenten. We hebben samen deelgenomen aan het Junior Filmfestival en sleepten zo een heel aantal prijzen in de wacht. We deden samen mee aan de (voorrondes van de) landelijke voorleeswedstrijd. We schilderden samen het Waldorf gedicht ‘Waar alles stroomt’ op de muur van de school. We kregen een presentatie van een examenleerling over haar zelfgemaakte planetarium tijdens onze periode sterrenkunde en we bekeken de kunstexpositie van de examenleerlingen uit 5 havo. Het samenwerken ontwikkelde zich nog verder bij het op de planken zetten van de Gregoriusshow. Alle leerlingen van WU droegen hieraan bij door mee te doen met het koor. Enkelen verzorgden zelf ook nog een act. De echte samenwerking kwam tot stand in de showgroep bestaande uit brugklasleerlingen van alle brugklassen die samen een optreden verzorgen. De show was een succes!
‘We kunnen niet slechts varen op incidentele ontmoetingen’
Blik op de toekomst
Terwijl onze wens om de leerlingen samen te brengen een zeer diepe is, blijkt de praktijk vaak toch weerbarstiger dan het voorstellingsvermogen. We zullen met elkaar echt nog een zoektocht af moeten leggen om een manier te vinden waarop de samenwerking structureel is. We kunnen niet slechts varen op incidentele ontmoetingen. We zullen onszelf daarvoor de tijd moeten gunnen en tegelijkertijd kunnen we niet afwachten en hopen dat het goed komt. De verbinding actief aangaan, kan pas vorm krijgen als iedereen in zijn kern de noodzaak daartoe voelt. Daarom blijven we steeds mensen zoeken die met eenzelfde overtuiging mee willen bouwen aan onze nieu we stroom. De wilskracht die er is om de verbinding op te blij- ven zoeken zal er, in mijn stellige overtuiging, uiteindelijk toe bijdragen dat de twee stromen elkaar echt leren kennen. Daar zullen ze van profiteren gedurende de rest van hun leven.
Tekst Roos Machiel (leerkracht klas 7b in 2018-2019)
Omslagfoto Muurschildering maken van het gedicht door Ingmar Heytze
Bron De Seizoener Utrecht
